ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Тамара Дүйсенова ҚР Парламенті Мәжілісінде өткен үкімет сағатында ҚР Әлеуметтік кодексінің жобасын депутаттарға таныстырды. ЕХӘҚМ басшысы құжаттың 5 новелласы туралы егжей-тегжейлі айтып өтті, оның бірі әлеуметтік тәуекелдерден сақтандыру және азаматтарды зейнетақымен қамсыздандыруға қатысты.
Тамара Дүйсенова өз баяндамасында Қазақстандағы 5 әлеуметтік тәуекелдерден сақтандыруды көздейтін қолданыстағы сақтандыру жүйесі халықаралық стандарттарға және нақты экономикалық жағдайларға сай келетінін атап өтті.
«Бұл жүйе сақталады, бірақ оның мақсатты міндеті өзгереді. Жүйе тек әлеуметтік төлемдер төлеуге ғана бағытталмай, ең алдымен ол азаматтарды формалды түрде жұмыспен қамтылуға ынталандыруды көздейтін болады», - деді министр.
Осы мақсатта Салық кодексіне шағын бизнестің жалдамалы жұмыскерлері үшін бірыңғай міндетті төлемді енгізуге қатысты өзгерістер енгізіледі. Олар үшін салықтық жүктеме келесі жылы 33 %-дан 20 %-ға дейін төмендету қарастырылуда.
Яндекс Такси, Glovo және басқа да онлайн платформалардың көмегімен жұмыспен қамтылған азаматтар үшін арнайы салық режимі енгізіледі. Бұл ретте салық агенттері тарапынан онлайн платформалар операторларын айқындау ұсынылады, олар осында жұмыс істейтін азаматтар атынан тиісті төлемдерді жүргізеді.
Бұдан бөлек, жұмыскерлерін жазатайым оқиғалардан сақтандыратын жұмыс берушілер үшін сақтандыру тарифтерін төмендету көзделеді. Ставкілердің ең төменгі және ең жоғарғы дәрежесі белгіленеді және осы дәрежені таңдау өндірістегі жазатайым оқиғалар, жарақат алу және кәсіптік ауруларға қарай анықталады.
«Ставкілерді төмендету бойынша қабылданатын шаралар Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан және сақтандыру компанияларынан төленетін әлеуметтік төлемдердің мөлшерін кезең-кезеңімен ұлғайтумен қатар жүретін болады. Келесі жылдан бастап жұмыссыз қалған азаматтарға жарна төлеу мерзіміне сәйкес 6 айға дейін бұрынғы табысының 45% мөлшерінде Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан төлемақы қарастырылған», - деп хабарлады Тамара Дүйсенова.
Зейнетақымен қамсыздандыру жүйесі туралы айта келе, ЕХӘҚМ басшысы азаматтарды 3 санатқа бөлуге болатынын атап өтті.
Бірінші санат - 1998 жылғы 1 қаңтарға дейін зейнетке шыққан және толық еңбек өтілі бар қазақстандықтар. Олардың саны 300 мыңнан аса адам, базалық және еңбек зейнетақыларын мемлекеттік бюджеттен алады. Басым көпшілігінің зейнетақы мөлшері 120 мыңнан 160 мың теңгеге дейін құрайды.
Екінші санат - зейнет жасына 1998 жылғы 1 қаңтардан кейін жеткен зейнеткерлер, олар еңбек өтілі болғандықтан еңбек және базалық зейнетақыларын мемлекеттік бюджеттен алып отыр. Олардың саны 1,9 млн адамды құрайды, 2030 жылға қарай 2,6 млн жетуі мүмкін. Бұл топтың жиынтық зейнетақы мөлшері кезең-кезеңмен төмендетіледі, өйткені ынтымақты зейнетақы мөлшері 1998 жылғы 1 қаңтарға дейін жинақталған еңбек өтілінің азаюына және жинақтау жүйесіндегі қысқа мерзімді кезеңдегі жеткіліксіз зейнетақы жинақтарына байланысты.
Үшінші санат – бұл болашақ зейнеткерлер. Олар зейнетке 2038 жылдан кейін шығып, БЖЗҚ-дан базалық және жинақтаушы зейнетақысын алатын болады.
«Қазіргі және болашақ зейнеткерлердің жағдайы қиындау. Бүгінгі зейнеткерлер толқыны үшін алдағы 5 жылда базалық зейнетақы мөлшері көбейтіледі, ал ынтымақты зейнетақы мөлшері ең жоғары табыстың көлемі 46-дан 55 АЕК-ке дейін немесе орта айлық жалақының 70 %-на дейін жеткізу арқылы өседі.
Ал зейнетақыны өз жинақтары есебінен қалыптастыратын болашақ зейнеткерлер үшін қосымша жұмыс берушілердің зейнетақы жарнасы енгізіледі.
Бұл жарна қолданыстағы заңда көзделген шартты-жинақтаушы зейнетақы жүйесі үшін база қалыптастырады. Осылайша бұл топтағы азаматтар зейнеткерлік жасына жеткенде қазіргі зейнеткерлер секілді зейнетақының 3 түрін алатын болады: мемлекет есебінен – базалық зейнетақы; жұмыс берушілер есебінен – шартты-жинақтаушы зейнетақы; өз жинақтары есебінен - жинақтаушы зейнетақы.
Бұл шаралар азаматтарды бұрынғы табысына сәйкес лайықты зейнетақымен қамтамасыз етеді деп пайымдаймыз», - деп атап өтті министр.
Тамара Дүйсенова Әлеуметтік кодекс жобасына салымшылардың өз активтерін басқару бойынша құқығын кеңейтуге қатысты өзгерістер енгізілетінін айтты.
Ал белгіленген жеткіліктілік шектен зейнетақы жинақтарын азаматтар тек емделуге және тұрғын үй сатып алуға жұмсайтын болады.
Салымшылар қалған немесе барлық жинақталған соманың 50%-дан аспайтын зейнетақы жинақтарының бөлігін активтерді басқару жөніндегі компанияға беруге және ол компанияны өздері таңдауға құқылы болады.
Бұл ретте зейнетақы жинақтарының сақталуына мемлекеттік кепілдік тек Ұлттық банк басқаратын жинақ бөлігіне ғана берілетінін атап өту қажет.
Ал жеке басқаруға берілген зейнетақы жинақтарының сақталуына және оның табыстылығына салымшы таңдаған компания жауапты болады. Сондықтан әрбір салымшы басқару жөніндегі жеке компанияны таңдаған кезде ықтимал тәуекелдерді ескеруі қажет.
Т. Дуйсенова рассказала депутатам об изменениях в системах соцстрахования и пенсионного обеспечения
Министр труда и социальной защиты населения РК Тамара Дуйсенова на правительственном часе в Мажилисе Парламента РК презентовала депутатам проект Социального кодекса РК. Глава МТСЗН подробно рассказала о 5 новеллах документа, одна из которых касается страхования от социальных рисков и пенсионного обеспечения граждан.
В своем выступлении Тамара Дуйсенова подчеркнула, что действующая в Казахстане система страхования по 5-ти социальным рискам соответствует международным стандартам и реальным экономическим условиям.
«Она будет сохранена, но меняется ее целевая задача. Система будет направлена не только на осуществление социальных выплат, а, прежде всего, на стимулирование легальной занятости для повышения уровня социальной защищенности формально занятых граждан», – сообщила министр.
В этих целях вносятся изменения в Налоговый кодекс в части введения единого обязательного платежа для наемных работников малого бизнеса. В следующем году предусматривается снижение налоговой нагрузки с 33 до 20%.
Для лиц, осуществляющих трудовую деятельность через онлайн-платформы, такие как Яндекс Такси, Glovo и другие, будет введен специальный налоговый режим. При этом налоговыми агентами предлагается определить операторов онлайн-платформ, которые будут производить соответствующие платежи от имени занятых граждан.
Кроме того, предусмотрено снижение страховых тарифов для работодателей, осуществляющих страхование работников от несчастных случаев. Ставки будут иметь минимальные и максимальные значения и выбор этих значений будет зависеть от уровня несчастных случаев, травматизма и профессиональных заболеваний на производстве.
«Принимаемые меры по снижению ставок будут сопровождаться поэтапным повышением размеров социальных выплат из Государственного фонда социального страхования и страховых компаний. Так, со следующего года гражданам, потерявшим работу, в соответствии с периодом уплаты взносов предусмотрены выплаты из ГФСС в размере 45% от прежнего дохода до 6 месяцев», – добавила Тамара Дуйсенова.
Говоря о системе пенсионного обеспечения, глава МТСЗН отметила, что граждан можно разделить на 3 категории.
Первая категория – это казахстанцы, вышедшие на пенсию до 1 января 1998 года, имеющие полный трудовой стаж. Их численность составляет более 300 тыс. человек, получающих базовую и трудовую пенсии из республиканского бюджета. Размер пенсии большинства из них составляет от 120 до 160 тыс. тенге.
Вторая категория – пенсионеры, достигшие пенсионного возраста после 1 января 1998 года, в связи с наличием у них трудового стажа до этого периода они получают из республиканского бюджета базовую и трудовую пенсии. Их численность составляет 1,9 млн человек, к 2030 году ожидается что их количество достигнет 2,6 мл. человек. У данной группы будет поэтапно снижаться размер совокупной пенсии, так как уменьшается размер солидарной пенсии из-за снижения накопленного до 1 января 1998 года трудового стажа, и недостаточных пенсионных накоплений из-за небольшого периода участия в накопительной системе.
Третья категория – это будущие пенсионеры, которые будут выходить на пенсию после 2038 года и получать базовую и накопительную пенсию из ЕНПФ.
«Проблемным является состояние текущих и будущих пенсионеров. Для пенсионеров сегодняшнего поколения будут увеличены: размеры базовых пенсий в течение последующих 5 лет, размеры солидарных пенсий за счет доведения максимального дохода для исчисления пенсии с 46 до 55 МРП или до 70% от среднемесячной заработной платы.
Для будущих пенсионеров, формирующих пенсию за счет собственных накоплений, будут введены дополнительные пенсионные взносы работодателей. Они будут формировать базу для условно-накопительной пенсии, предусмотренной в действующем законодательстве. Таким образом, представители этой группы будут получать также, как и текущие пенсионеры 3 вида пенсионных выплат: за счет государства – базовую пенсию, за счет работодателей – условно-накопительную пенсию, за счет своих накоплений – накопительную пенсию.
Полагаем эти меры обеспечат гражданам пенсию, адекватную их прежним доходам», – подчеркнула министр.
Тамара Дуйсенова добавила, что проектом Соцкодекса вносятся изменения по расширению прав вкладчиков в управлении своими активами.
Так, установленный порог достаточности будет использован исключительно при изъятии вкладчиками пенсионных накоплений на лечение и приобретение жилья.
Не более 50% пенсионных накоплений, оставшихся после изъятий, или от всей наколенной суммы, вкладчики могут передать в частное управление путем выбора компании по управлению активами.
При этом необходимо отметить, что государственная гарантия сохранности пенсионных накоплений будет распространяться только на ту часть накоплений, которой управляет Национальный банк.
Обеспечение доходности, гарантирующей сохранность пенсионных накоплений, переданных в частное управление, будет возложено на выбранные вкладчиком компании. Поэтому каждый вкладчик при выборе частных управляющих компаний должен оценить возможные риски.
По материалам МТСЗН